انگیزه‌های همکاری امنیتی ایران و روسیه در آسیای مرکزی

نوشتار حاضر در پی بررسی سیاست‌ امنیتی ایران و روسیه در منطقۀ آسیای مرکزی و انگیزه‌های همکاری دو کشور در این منطقه است. این نوشتار در پی پاسخ‌گویی به این پرسش اصلی است که مهم‌ترین عامل مؤثر بر همکاری ایران و روسیه در منطقۀ آسیای مرکزی در دورۀ پس از 11 سپتامبر 2001 چه بوده است؟ فرضیۀ نوشتار این است که تهدیدهای مشترک برآمده از سطح نظام بین‌الملل یا مرتبط با این سطح، مهم‌ترین انگیزۀ همکاری ایران و روسیه در منطقۀ آسیای مرکزی است. بر این اساس، اگرچه عامل‌های منطقه‌ای و داخلی نیز در همکاری دو کشور در این منطقه نقش‌آفرین هستند؛ اما مهم‌ترین سطح تحلیل مؤثر در این موضوع، سطح بین‌المللی است. ایران و روسیه فعالیت‌های آمریکا در  منطقۀ آسیای مرکزی را بر نمی‌تابند و از حضور و فعالیت آمریکا در منطقه احساس نگرانی می‌کنند؛ زیرا گسترش چتر امنیتی آمریکا در آسیای مرکزی بعد از 11 سپتامبر 2001 به بهانۀ مبارزه با تروریسم بر منافع ایران و روسیه در منطقه تأثیر منفی دارد. این نوشتار با استفاده از نظریۀ نوواقع‌گرایی نشان می‌دهد که به موازات گسترش تمایل آمریکا به حضور فعال در آسیای مرکزی بعد از رویداد تروریستی یازده سپتامبر، در کنار عامل‌هایی همچون جلوگیری از گسترش تروریسم، قاچاق مواد مخدر، جرائم سازمان‌یافته، انگیزۀ همکاری ایران و روسیه در منطقه برای مقابله با نفوذ ایالات متحده بیشتر می‌شود. در این نوشتار از روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده کرده‌ایم. برای نظام‌مندکردن یافته‌های نوشتار، از رویکرد نظری نوواقع‌گرایی بهره‌گیری گرفته‌ایم.